Naleśniki, młynci – zawijany świat ciasta i dodatków

Letnia pora roku sprzyja kreacji potraw lekkich dla podniebienia. Podróż w poszukiwaniu smaków Polski i Ukrainy rozpocznę od naleśników. Pomysł na naleśniki zapewne zrodził się w starożytności, by migrować z ludźmi i produktami niezbędnymi do ich przygotowania. Niegdyś ciasto pieczone na rusztach, liściach, współcześnie zazwyczaj smażone na patelni. 
W kuchniach Rosji (bliny), Białorusi, Ukrainy (naleśniki, młynci) danie to tradycyjnie spożywane jest m.in. w ostatnim tygodniu przed Wielkim Postem zwanym Maslenicą (w wersji bezmięsnej).
Etymologia wyrażenia Młynci podobno bierze się od wyrażenia „Mliniec” (prasłowiańskie „mlin”), co w powiązaniu z wyrazem „melti” („młóc”) oznaczało „placek z mielonej mąki”.
Podstawą naleśnikowego ciasta jest kompozycja jaj, mleka, mąki. Warto w tym miejscu wspomnieć o rodzaju mąki. Naleśniki można przygotowywać na bazie mąki pszennej, gryczanej, kukurydzianej.
Wbijamy jaja, wlewamy mleko, dosypując mąkę by po ubiciu trzepaczką (ewentualnie zmiksowaniu) uzyskać rzadką masę.  Wymieszane składniki „wylewamy” na całą powierzchnię patelni (w formie „koła”), by po kilku minutach obustronnego smażenia dysponować gotowym ciastem. 
W tym miejscu tylko od inspiracji twórczych kreatorów potrawy zależy czym będą wypełnione nasze naleśniki. Na słodko, na słono. Z serem, konfiturą, różnorodnymi mięsami (także rybą). Tyle zatem odmian ile pomysłów na ich przygotowanie. 
W moim przypadku podjąłem wyzwanie realizacji Młynci znanych w wersji „wrocławskiej” ze wspólnie realizowanej przez Polskę i Ukrainę imprezy – Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012.  Do gotowego ciasta naleśnikowego dodałem jako farsz obsmażone „na brąz” mięso mielone (uprzednio „wyrobione” z cebulką i przyprawami). Ciasto zawinięte w „chustę” (prawie jak krokiety) obsmażyłem kilka minut na patelni. W ramach dodatków: smażony boczek (cienka kostka na pograniczu mięsa i skwarek), śmietana. Mozaika smaków przenikających siebie nawzajem. Rewelacja! Smacznego 🙂

Adżika – kaukaska recepta na długowieczność

Adżikę po raz pierwszy miałem przyjemność jeść na proszonej kolacji u znajomych naszej Rodziny, w Ukrainie. Pikantny smak, idealny w połączeniu z mięsem, wędlinami, spowodował, iż „zabrałem” ten smak ze sobą, w pamięci – do Polski. 

Co oznacza wyrażenie Adżika? To z języka abchaskiego „sól”, co podkreśla „bazę” przyprawy. Pod względem etymologicznym, istota nazewnictwa dotyczy „ścierania soli z czymś”, np. z pieprzem (sól pieprzowa). Adżika pochodzi z Kaukazu, znana w Abchazji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanie, Ukrainie. Do Rosji trafiła dzięki oficerom armii, stołującym się w czasie wojny na Kaukazie u górali. Wpływ migracyjny kuchni Kaukazu na kuchnie państw sąsiednich. 

Jak powstała Adżika? Kaukascy pasterze na wypasie owiec, dla większego pragnienia, jedzenia paszy, a tym samym przybierania na wadze, od dawien dawna karmili trzodę solą, która w owych czasach była drogą przyprawą. Adżika w tradycyjnej formie powstała z tego, co było dostępne (w formie roślin) w wysokich górach, t.j. pieprz (suszony, czerwony, rzadziej zielony), czosnek, kolendra, lub kaukaska mieszanka przypraw „chmeli-suneli”, kozieradka, majeranek, szafran, liść laurowy, bazylia, koperek. Już w czasach starożytnych traktowana nie tylko jako pikantna przyprawa, ale także jako lekarstwo (przeciw chorobom układu pokarmowego, ku dobrej przemianie materii, krążeniu krwi).

Jak dawniej robiono Adżikę? Na kamieniu z wgłębieniem, na którym dwa pozostałymi kamieniami ścierano wspomniane powyżej składniki. 

Modyfikacje i odmienności. We współczesnym świecie adżyki zmieniają kolorystykę pod wpływem różnorodnych mieszanek dodawanych przypraw. Powstaje wiele „adżiko – podobnych” z dodatkiem pomidorów, innych warzyw i dodatków, co jednak nie ma nic wspólnego z oryginalną postacią adżyki. Stąd kamień, został zastąpiony blenderem (dla miksu warzyw), garnkiem (gotowanie zmiksowanych warzyw z przyprawami) i słoikiem (do którego wlewa się końcową postać „Adżiki”). Tradycyjna Adżika winna być ostra (a zatem nie wskazana dla osób z problemami pokarmowymi, żołądka), w konsystencji stała, jej płynność oznacza że to już nie jest prawdopodobnie Adżika, a raczej „coś”, co ją udaje. Wiele opinii z Kaukazu wskazuje na potrzebę zabronienia używania tradycyjnej nazwy „Adżika” dla producentów używających jej – dla „sosów”, faktycznie nie będących Adżiką.

Z czym warto spożywać Adżikę? Jak wspomniałem, w moim pierwszym zetknięciu z Adżiką idealnie pasowała do mięs, wędlin, z wędzoną sało z Ukrainy, smakuje wyśmienicie (to mój ulubiony wariant). Narody Kaukazu dodają przyprawę do …. wszystkiego, z czym dobrze (na bazie doświadczeń) przyprawa ta smakuje :). Do zup, sosów, mięs, warzyw, serów. Z uwagi na ostrość, smak można „redukować” masłem, jogurtem, mlekiem. 

Klimat, roślinność, jedzenie oparte na naturalnych (dostępnych w ramach uprawy w pobliżu miejsca zamieszkania) produktach są przez wielu uważane za podstawę długowieczności ludzi z Kaukazu (nieoficjalnie najdłużej żyjący na świecie człowiek, Shirali Baba Muslimov z wioski Barzavu w Azerbejdżanie przeżył 168 lat). W recepturze Adżiki, także tkwi tajemnica dobrego, długiego życia. Kaukaska recepta na długowieczność. 

Gazpacho andaluz – letnie orzeźwienie z Andaluzji

Letnia aura pogodowa nastraja do kreowania potraw lekkich, nierzadko wychłodzonych, by komfort spożywania posiłku równoważył się z upałem. Dotychczas z przyjemnością prezentowałem chłodnik z Polski, okroszkę z Ukrainy, darząc również wielką sympatią kulinarną bułgarski Tarator. Tym razem w kulinarnej przygodzie wyruszamy ku południowo – zachodniej Europie. Gazpacho andaluz 🙂 Nazwa potrawy nie jest znana. Nie ma również pewności co do tego, skąd gazpacho pojawiło się w Andaluzji. Istnieją przypuszczenia iż mogło przywędrować wraz z Maurami. Niektórzy twierdzą iż pionierami w tym względzie byli Rzymianie (jedząc namoczony chleb w oliwie). Pewnym jest to, iż nastąpiło to w pierwszych wiekach naszej ery, w obszarze dawnego Al-Andalus (arabska nazwa Półwyspu Iberyjskiego, nadana po jego zajęciu przez muzułmanów).

W pierwotnej wersji zupę robiono z wody, oliwy i octu, czasem dodając migdały lub czosnek. Okres kolonizacyjny Hiszpanii w Ameryce spowodował napływ do królestwa wielu nowych warzyw, w tym pomidorów, papryki, które wzbogaciły smak i strukturę gazpacho. W obszarze Hiszpanii istnieją różnorodne wersje gazpacho pod względem regionalnym, między innymi Salmorejo cordobes (z Cordoby), Porra antequerana (Málaga), Gazpacho tostado i Ajo blanco (wschodnia Andaluzja). Współczesne modyfikacje zupy wskazują na przykładową rezygnację z ogórków, cebuli, czosnku, pozostawiając głównego aktora kulinarnej sztuki (pomidor) dodając na przykład wiśnie, arbuzy, truskawki czy buraki.

Składniki:

  • Pomidory
  • Ogórki zielone
  • Cebula
  • Papryka zielona
  • Czosnek
  • Woda
  • Kawałek bułki
  • Ćwierć szklanki oliwy z oliwek
  • 3-4 łyżki białego octu winnego
  • Sól

Sposób przygotowania:

Pomidory, ogórki zielone, paprykę cebulę należy pokroić w drobną kostkę. Część warzyw (pomidory, papryka, ogórek) kroimy bardzo drobno i odkładamy na bok – posłużą do dekoracji dania. Bułkę namaczamy w wodzie. Pokrojone pomidory wrzucamy do blendera – blendujemy. Po uzyskaniu rzadkiej konsystencji dodajemy do blendera uprzednio pokrojone ogórki, paprykę, cebulę, cały ząbek czosnku i odciśniętą z wody bułkę. Ponownie blendujemy. Dysponując zmiksowaną masą warzywną, dodajemy do blendera oliwę, ocet winny, kolejny ząbek czosnku i odrobinę wody (celem ewentualnego rozrzedzenia gęstości potrawy), dodajemy sól. Blendujemy. Doprawiamy do smaku. Zblendowane warzywa wylewamy do naczynia i wstawiamy do lodówki celem wychłodzenia. Po wychłodzeniu wykładamy na talerze, posypując zupę pozostawionymi warzywami do dekoracji. Smacznego 🙂

Zielona moc kopru – zupa koperkowa

Koper. Roślina znana od czasów starożytności. Poza walorami leczniczymi, upatrywano w nim magiczną moc (dodatek do eliksirów, antidotum przeciwko klątwom). Z powodzeniem stosowany przy marynowaniu. W dzisiejszej prezentacji stanowiący wiodący składnik jednej z popularnych zup w Polsce – zupy koperkowej.

Składniki:

  -wywar mięsno-warzywny
 – ziemniaki
  -koperek
  -śmietana
  -mąka
  -masło
 – sól
 – pieprz  

Sposób przygotowania: 

Do zimnej wody dodaję mięso na wywar. Z jednego lub kilku gatunków mięsa gotowanych razem. Może to być drób (np. kura, kurczak, indyk), wołowina (szponder, antrykot). Po dłuższym okresie gotowania, dorzucam włoszczyznę (marchew, por, seler, pietruszkę),  Opalam na ogniu cebulę. Wrzucam ją do wywaru.  Wyjmuję cebulę. Gdy wywar „kończy swój bieg” dodaję dodaję liście laurowe, ziele angielskie, sól, pieprz, pokrojone w kostkę ziemniaki. Gotuję aż do ich miękkości. Na rozgrzaną patelnię dodaję masło, posiekany koperek, mieszam kilka minut i całość dodaję do zupy. Doprowadzam do zagotowania. Mieszam śmietanę z mąką, rozprowadzam kilkoma łyżkami odlanej zupy i całość mieszaniny (śmietana wymieszana z mąką i zupą) dodaję do garnka. Siekam resztę koperku, dosypuję do zupy.  Smacznego! 🙂

Okroszka – letnia mozaika smaków Ukrainy

Okroszkę po raz pierwszy miałem przyjemność jeść będąc w gościnie u mojej ukochanej rodziny w Ukrainie. Dzięki uprzejmości mojej bratowej, otrzymałem przepis na taką jakże wspaniałą, orzeźwiającą zupę, idealną na letnie dni. Pod względem etymologicznym nazwa zupy wywodzi się od wyrażenia „крошить” (ros. „drobno posiekać”). Początki Okroszki mają swoje miejsce XVIII – wiecznej Rosji, dzięki recepturze w publikacji autorstwa Wasilija Levshina „Словарь поваренный, приспешничий, кандиторский и дистиллаторский”, czy pracy Nikołaja Osipowa „Старинная русская хозяйка, ключница и стряпух”. Jak wiele spopularyzowanych dań, tak i okroszka jadana pierwotnie na stołach chłopskich, przeszła do szerokiego kanonu kulinarnego, nie tylko w Rosji, ale i w Ukrainie, co naocznie potwierdzam. Dawniej brano różnorodne mięsa np. wieprzowinę, drób, dzikie ptactwo, w połączeniu z zielonymi ogórkami, solonymi śliwkami, mieszaniną zieleniny (zielona cebula koperek). Ziemniaki podawano w późniejszym okresie, jako osobny dodatek w formie usmażonej. W różnorodnych modyfikacjach dodawano również ozór wołowy, jajo przepiórcze. W tradycyjnej wersji z kwasem chlebowym, z końcowym „kleksem” śmietany. Współcześnie, również z uwagi na kaloryczność, kwas chlebowy chętnie zastępowany jest produktami mlecznym (serwatka, maślanka, kefir). W niniejszym poście posłużę się przepisem mojej ukochanej bratowej z Ukrainy, dzięki której talentowi kulinarnemu i przepisowi, mam przyjemność przygotowywać tą zupę również w Polsce.

Składniki:

  1. 300 gram kiełbasy (parówkowa, doktorska)
  2. 4 ogórki zielone
  3. 3 jaja
  4. 2 ziemniaki
  5. 3 łyżki stołowe majonezu
  6. 2 łyżki stołowe gęstej śmietany
  7. 1,5 łyżki stołowej musztardy
  8. 2 litry kwasu chlebowego, serwatki, maślanki lub kefiru
  9. Koperek
  10. Sól, pieprz do smaku

Sposób przygotowania:

Kiełbasę, ziemniaki ugotować. Jaja ugotować na twardo. Odstawić do wystudzenia. Po wystudzeniu kiełbasę, ziemniaki, jaja, ogórki zielone pokroić na drobne kawałki. Wrzucić do głębokiego naczynia. Dodać posiekany koperek, majonez, śmietanę, musztardę, wymieszać, doprawić ewentualnie solą, pieprzem. Zalać kwasem chlebowym lub serwatką/ maślanką/kefirem. Dla rozcieńczenia struktury zupy, można uzupełnić wodą niegazowaną. Wstawić do lodówki do wychłodzenia. Smacznego 🙂

Dowód

Ognisko na Barbakanie w centrum stolicy miasta Europy
Prośba o zaprzestanie i zgaszenie ognia. Rozejście się
Gdy Strażnicy Teksasu już odjechali. Jest rewanż. Za uwagę
Nikt nie będzie nam zwracał uwagi. Ogień na gabarytach

Niech płonie. W imię naszych zasad

Policja, straż pożarna. Mieszkańcy pobliskich kamienic
Pożar zagrażający życiu i mieniu ludzi. Obłoki dymu
Zemsta dokonana. Sprawców nie ma. Pozostały zgliszcza
Podniesione głosy szukające winnych dookoła. Kozioł

Szukamy kozła ofiarnego. W imię naszych zasad

Przesłuchanie. Jak to było. Kto widział że podpalił?
Czy domniemani sprawcy są znani z nazwiska?
Jak daleko było ognisko od altany? Może od ogniska?
Łatwo powiedzieć że ktoś podpalił. A dowody?

Nic nie widać na monitoringu. W imię naszych zasad

Kto rozpala ognisko w centrum miasta Europy
Winien się przedstawić z imienia i nazwiska
A ognisko rozpalać nieco dalej. Od altany. Ludzi
By niczego nie podpalić. A tak każdy musi ……..

Płonie ognisko w mieście. W imię naszych zasad

Antidotum

Lekkie ukłucie. Plaster na ramieniu
Antidotum w organizmie. Dla ochrony
Każdy z nas pragnie się obronić. Przeżyć
Trudny czas by wrócić do normalności

Nie mam siły. Muszę spać. Mrok ciszy
Późny wieczór. Wstaję poszukując zajęcia
Nie mogę zasnąć. Zamknięte oczy do końca
Walka po długim śnie, by zasnąć ponownie

Poranek. Śniadanie w sennej aurze. Zmęczenie
Nie mamy siły funkcjonować. Ból ramienia
Nie ustaje. Padam jak kłoda. Śpię bezwolnie
Nie sen spokojny. Śpiączka. Kilkanaście godzin

W Krainie Snów

Budzę się późnym popołudniem

Rozespanie. Lecz już lepiej

Wracam do przedreakacji

Oddziaływań antidotum


Strach

Dzwonisz. Nie widzisz mnie. Lecz to, co mówię
Jest pewne. Przerażające. Wzbudza zaufanie
Przejmuję kontrolę nad Twoim strachem
Zrób to, o co Cię proszę. Przekaż pieniądze

Boisz się. Wiem. Też bym się bał
Chcę Ci pomóc. Tylko ja wiem jak
Dam Ci instrukcję, nim będzie za późno
Instrukcja. Gdzie i komu przekażesz

Chyba nie chcesz tego, by Cię okradli?
Po to właśnie dzwonię. Jestem policjantem
Wnuczkiem, kimkolwiek chcesz. Byś uwierzyła
Oddaj wszystko co masz. Brak myśli

Strach ma wielkie oczy

Fantazja

Noc przed starą chatą rodziny prababki
Świerszcze grają bisy dla gwiazd, księżyca
Tata śpi po spotkaniu z gospodarzami
Ja wraz ze stadem żubrów słucham natury

W polu wyrwane marchwie bez konserwantów
Karty papieru zapisywane szeptem wiatru
Przy krzyżu przydrożnym modlitwa za przodków
Biegam jak kiedyś. Jak mały Kryjan po nocy

Puszczone z łańcuchów psy szczekają. Krowy muczą
Wilki budzą się do łowów w pobliskich lasach
Nasz świat od wieku zasypia w ogniu pochodni słońca
I budzi się odchylając ciemny płaszcz mroku nocy

Kilkanaście stron, kilkanaście wersów. Pianie koguta
Dopalają się świece nad białym pergaminem prawdy
Zmęczony, szalony, szczęśliwy, spontaniczny. Kryjan
Nie siedzę. Biegnę przez Jamiołki-Piotrowięta

Z nocną fantazją

Projektant życia i śmierci

Jesteśmy naszym światem. Moje zdanie
Nie znasz mnie, ale możemy się poznać
Widuję Cię w przeróżnych sytuacjach życia
Chcę być całością Twoich puzzli. Do końca dni

Znam Twój rozkład dnia. Zainteresowania. Kino
W którym ja widzę, Ty aktorką mojego planu
Moje listy wsuwane pod drzwi. Głuche telefony
Napisy pod oknem i na masce samochodu. Jestem

Mam plan. Będziemy razem. Jesteśmy zgodni?
Nie pytam. Stwierdzam. Wedle marzeń z Tobą
Czy to nie piękne spotkać się na drodze?
Nie znam Twoich planów na życie. Znam swoje

Dlaczego nie chcesz? Nie znasz mnie, jak ja Ciebie
Nie możesz tak po prostu odrzucić mojej osoby
Nie pozwolę Ci na to. Chcę dobrze dla Ciebie
Nie rób czegoś czego mogłabyś żałować

Nie chcesz? Dobrze. Odejdę, lecz nie samotnie
Nie możesz żyć beze mnie. Nie mogę żyć bez Ciebie
Odchodzisz pierwsza. Zabrałaś mi serce. Ja Tobie duszę
Nie ma Ciebie. Nie ma sensu życia dla mnie. Odchodzę

Projektant naszego życia i śmierci